Site Haritası
Hava Durumu
Pierre Martin
Pierre Martin



Bulgur Kaynatma Zamanı Seliyk
Bölgemizde en çok tüketilen temel besin maddelerinden biri bulgurdur. Hem pilav olarak, hem de köfte yapımında kullanılan farklı irilikteki bulgur, buğdayın birkaç aşamadan geçirilmesiyle elde edilir. Sonbaharda bulgurun hazırlanışı, başlı başına bir iştir. Kışa hazırlıklı girmek zorunda olan her vatandaş bulgurunu önceden hazırlar. Bugün vatandaşların çoğu hazır bulgur tüketmeyi tercih etmektedir. Ancak geleneksel usulde hazırlanan bulgurun tadını bulamadığımız da bir gerçektir.

Arapça sılkén denen bulgur yapımı, sonbaharda Eylül başlarında olurdu...

Harmandan (baydar) kaldırılan buğdayın uygun olanı bulgur yapılmak için ayrılır. Zira her buğdayın bulguru iyi olmaz. Özellikle iri taneli buğdaylar tercih edilir.

Eskiden selîk (haşlanmış buğdayın) yapmak isteyenler zamanı geldiğinde daha çok harman yerlerini tercih ederlerdi. Zira harman yerlerinde hem selîkin kurutulması için uygun yer bulurlardı; hem de haşlanmış buğdayı deng denen ve hayvanlarla çevrilebilen büyük dibeklerde dövmeye imkân bulurlardı. Deng, bir merkez etrafında at ya da beygir gibi bir hayvan yardımıyla dikey olarak döndürülen bir taştır.
Pişirilen buğdayın üzerine belli bir süre gezdirilerek kabuklarından ayrılması sağlanır. Bazıları ise bulgurluk buğdayı evlerinde kurdukları kazanlarda pişirirler, daha sonra damlarında kuruturlardı. köylerimizde ev damlarının toprak olduğu dönemde harman (baydar) yerlerinin tercih edilmesi kaçınılmazdı. Bunun için harman yerinin sahibinden sıra alınırdı.
Bulgurluk buğdayın pişirilmesi için büyük kazanlar kurulur. Bakırdan mamul olan bu kazanlar, herkeste bulunmaz. Komşular ya birbirlerinin kazanlarını ödünç alarak buğdaylarını pişirirler ya da kazan kuran bir komşuda pişirmeyi tercih ederler. Harman yerlerinde ise kazanlar kurulu kalır; sırası gelen buğdayını pişirir.

Selîk işine, pişirilecek buğdayın temizlenmesi ve yıkanmasıyla başlanır. Ardından buğday ıslatılarak pişirilecek bakır kazanlara doldurulur. Kazanlar yan yana kurularak altında meşe odunu yakılır. Bu arada selîk işi yemek zamanına denk gelirse kor haline gelen ateşin üzerinde biber ve patlıcanlar közlenerek pişirilir. Bir tören havasında geçen buğday haşlama işlemi sırasında hazır bulunan komşularla birlikte yenen yemeklerin tadına doyum olmaz.
Yeterince pişmiş olan buğdayın üzerine sadeyağ ve tuz ekleyerek yemek ise ayrı bir zevktir. Bundan büyükler hoşlandığı gibi çocuklar ayrı zevk alırlar. Haşlanan buğday, kazanlardan indirilerek damlara (ıstoh) ya da harman yerlerine serilir. Kovalarla kurutulacak yere taşınan buğdaylar, çabuk kuruması için ince bir tabaka halinde yayılır.  Arada bir karıştırılıp altüst edilerek birlikte kuruması sağlanır.
Kurutma işlemi, birkaç gün sürer. Bu sırada kuşların musallat olmaması için çocuklar buğdayın başında beklerler. Harman yerlerinde buğday kurutulduğunda hayvanların zarar vermemesi için ya da beklenmedik bir durumla karşılaşılması halinde müdahale etmek amacıyla harmanda serili buğdayın başında yatılır. Bu arada yağmura karşı buğdayı korumaya da özellikle özen gösterilir. Tamamen kurutulan buğday, kabuklarından ayrılması için dövülmek üzere deng'e götürülür.
Son yıllarda bu işi yapan aletlerden yararlanılmaktadır. Buğdayın kabuktan kolayca ayrılabilmesi için dengte dövülürken hafifçe ıslatılır. Daha sonra kurutulan buğday, ayakta duran bir kişi tarafından yukarıdan aşağıya yavaşça dökülerek rüzgâr yardımıyla kabuklarından ayrılması sağlanır. Inhalé denen buğday kabukları, yastık içi malzemesi olarak kullanılır.  Lapa şeklindeki çırş yemeği için kullanılacak buğday ise taş dibeklerde ağaçtan yapılmış tokmaklarla dövülerek kabuğundan ayrılır.
Kabuklarından ayrılan buğday, öğütme makinelerinde öğütülür. Öğütmeden sonra elde edilen buğday kırığı, elenerek sınıflandırılır. En irisi (ıhşené) dolmalık olarak kullanılır. İkinci boy, pilavlık olarak ayrılır. Üçüncü boy, (sımd) denen köftelik bulgurdur. Dördüncü boy sımd'ten ince olup kitel yemeği için kullanılır.

Bölgemizde pilavlık bulgur, çoğunlukla şehriyeli olarak tüketilir. Buna, daha önce komşu kadınlarla imece usulü hazırlanıp kavrulan ış'ireyé (şehriye) karıştırılır. Iş'ireyé hazırlama işi bir tören gibidir. Kadınlar her gün bir evde toplanarak hazırlanan hamurları, ustalıkla başparmaklarıyla işaret parmakları arasından geçirerek şehriye haline getirirler. Iş'ireyé, sıfriyé denen buğday sapından yapılmış sinilerin üzerinde kurutulur. Daha sonra kavrularak tüketilmeye hazır hale getirilir. Sade olarak tüketilecek olan bulgur ise çuvallara doldurulup kışın tüketilmek üzere saklanır.

  
3632 kez okundu

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yapmak için tıklayın
Saat
Üyelik Girişi

İLANLAR

MAHALLİ ARAPÇA SÖZLÜK

ÖNEMLİ TELEFONLAR
 Ömerli FM
Ziyaret Bilgileri
Aktif Ziyaretçi1
Bugün Toplam70
Toplam Ziyaret469134
Döviz Bilgileri
AlışSatış
Dolar32.237032.3662
Euro34.794534.9339